Του Κωνσταντίνου Παρχαρίδη, Φοιτητή Νομικής Δ.Π.Θ.
Ακούμε, βλέπουμε, ζούμε καθημερινά διάφορους ανθρώπους να ομιλούν περί τέχνης με πομπώδεις εκφράσεις και διάφορες άλλες μεγαλοστομίες που στην ουσία περιπλέκουν και εξακοντίζουν την πραγματική της σημασία και τον- παιδευτικό – ρόλο της.
Όμως δεν είναι και εύκολο να μιλήσει, πραγματικά, κανείς για την ουσία της τέχνης αυτής καθ’ εαυτής μιας και καθένας μας έχει διαφορετική κοσμοθεωρία και αντίληψη για το τι ακριβώς είναι η «τέχνη». Σίγουρα πάντως δεν είναι απλά ένας στείρος ορισμός σαν αυτούς που βλέπουμε στα λεξικά, αλλά δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι πρόκειται για έναν τρόπο ζωής – εξελίξιμο όπως και η ίδια. Βέβαια κι αν ακόμη συμφωνήσουμε σε αυτό (πράγμα δύσκολο αφού, όπως προείπαμε, ο καθένας έχει διαφορετικές αντιλήψεις) θα υπάρξουν διαξιφισμοί στο εάν πρέπει η τέχνη να υπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες του ή να την αφήσουμε να χαράξει δική της πορεία. Τελικά, «η τέχνη για την τέχνη» ; Και τι γίνεται με την περιβόητη «στρατευμένη τέχνη»;
Σίγουρα το ζήτημα αυτό δεν πρόκειται να εξαντληθεί ή να δοθεί λύση μέσα από αυτό το άρθρο- άλλωστε δεν είναι αυτός ο σκοπός του, αλλά να προβληματίσει, να εγείρει συζητήσεις και να προσπαθήσει να επισημάνει τον αδιαφιλονίκητο εκ-παιδευτικό της χαρακτήρα.
Σαφέστατα ζούμε σε μια εποχή που έχουμε ανάγκη από ποιότητα και όχι τόσο από ποσότητα. Πολλές τηλεοπτικές εκπομπές αμφιβόλου ποιότητας (αλλά οικονομικά κερδοφόρες), αρκετές εκθέσεις διαφόρου περιεχομένου και ποιότητας μας κατακλύζουν επί καθημερινής βάσης και φυσικά… πολλοί κουλτουριάρηδες-V.I.Ps!
Μήπως επιβάλλεται να είμαστε πιο προσεκτικοί με ό, τι μας περιστοιχίζει και με ό,τι αναλώνουμε τον πολύτιμο ελεύθερο χρόνο μας; Όμως τότε γιατί η υποκουλτούρα εισέβαλε στις ζωές μας;
Γιατί άραγε τα ρηχού περιεχομένου θεάματα έχουν μεγάλη τηλεθέαση; Ο λόγος είναι απλός, σαφής και κατανοητός: ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει πλέον αρκετό ελεύθερο χρόνο για να ασχοληθεί με τη ‘γνήσια’ τέχνη. Το άγχος, το στρες, ο ασθματικός τρόπος ζωής εμποδίζουν τον πολυάσχολο άνθρωπο να επιλέξει τη γνήσια ψυχαγωγία και προτιμά να «καταναλώσει» κάτι εύπεπτο που να μην απαιτεί πνευματικό κόπο. Πόσες φορές κουρασμένοι από τη δουλειά γυρνώντας στο σπίτι δεν επιλέξαμε κάτι το «ελαφρύ» για να περάσει λίγο η ώρα και να «ξεκουραστούμε»; Τουλάχιστον αυτό πιστεύαμε εκείνη την ώρα ξαπλωμένοι στον καναπέ και βλέποντας στην τηλεόραση ό, τι τύχει. Όμως αλήθεια είχαμε ξεκουράσει το ταλαιπωρημένο σώμα μας και την κουρασμένη μας ψυχή; Ή όταν σηκωθήκαμε νιώθαμε περισσότερο ευάλωτοι και κουρασμένοι- αυτή τη φορά ψυχικά τουλάχιστον;
Γενικότερα, το πρόβλημα είναι η απουσία αισθητικής αγωγής στη ζωή μας, αφού ο άνθρωπος του σήμερα, ζώντας σε ένα καθόλα τεχνοκρατικό και υλιστικό περιβάλλον, ενδιαφέρεται να περάσει απλώς καλά και παραγκωνίζει την κατάλληλη παιδεία η οποία τον καθιστά ανώτερο άνθρωπο και τον βοηθά να αναγνωρίζει το «δίκαιον καί πρέπον» . Έτσι το χωρίς παιδεία άτομο βυθίζεται στην ευτέλεια και παύουν να υπάρχουν ερεθίσματα που να θέτουν το άτομο σε πνευματική εγρήγορση ώστε να αντισταθεί στους πειρασμούς του σήμερα.
Η ‘γνήσια’ Τέχνη, δηλαδή η τέχνη που εξυπηρετεί το ορθό και το ηθικό, δύναται να μας βοηθήσει να ξεφύγουμε από το ναδίρ της ύπαρξής μας αφού βέβαια το θέλουμε και οι ίδιοι πραγματικά. Για αυτόν τον «πόλεμο» ενάντια στο κιτς και στην κακογουστιά η Τέχνη έχει να χρησιμοποιήσει τα δικά της «όπλα» για να αμυνθεί τονίζοντας έτσι τη σημασία της και τη σπουδαιότητά της. Δεν πρόκειται για κανέναν άλλο από τους πνευματικούς ανθρώπους, τους αληθινά πεπαιδευμένους οι οποίοι θα είναι πρόθυμοι να καθοδηγήσουν «τα απολωλότα πρόβατα» στον ίσιο δρόμο. Ευτυχώς αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν εκλείψει ακόμα.
Μιλώντας, βέβαια, για τη σημασία της τέχνης είθισται να υπογραμμίζουμε κάποια καίρια σημεία περί τούτου. Το κυριότερο είναι ότι οξύνεται η σκέψη, αφού η τέχνη αποτελεί αφορμή και ερέθισμα για πνευματικές αναζητήσεις και γόνιμους διαλόγους. Θέτει δηλαδή τη σκέψη σε εγρήγορση και καθιστά τον άνθρωπο σκεπτόμενο και πραγματικά κουλτουριάρη . Έτσι κι αλλιώς, μεταλαμπαδεύει διαχρονικές αξίες και οράματα , αφού –όπως είπε και ένας καθηγητής- «μεταγγίζει στον άνθρωπο οικουμενικές αξίες που διέπουν τις κοινωνίες αιώνες τώρα».
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως και ότι η τέχνη είναι μια καθαρά «κοινωνική» πράξη, μια πράξη της ίδιας της κοινωνίας, του κοινωνικού συνόλου, δεδομένου ότι ο καλλιτέχνης αφουγκράζεται την κοινωνική συγκυρία και την μετουσιώνει σε έργο. Προβληματίζει και προβληματίζεται, αφυπνίζει συνειδήσεις και «αφυπνίζεται» κι ο ίδιος, μεταδίδει τον παλμό του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι μέσα από τα δικά του μάτια αλλά και νιώθει τα μάτια των συν-ανθρώπων του να τον κοιτούν και να συναισθάνονται των αγωνία, τη χαρά και τη λύπη του. Συνεπώς ένα έργο τέχνης είναι δημιούργημα της εποχής του, ζει από την εποχή του και καταπιάνεται με όσους στέκονται δίπλα του με ήθος, γνώση και φρόνηση… Είναι δημιούργημα ανθρώπων που κοπίασαν γιατί μέσα από αυτόν τον κόπο μπορεί κανείς να αγγίξει την τελειότητα. Δεν είναι κάτι το εύπεπτο και το εφήμερο.
Η τέχνη είναι κάτι το αιώνιο, μια πανανθρώπινη γλώσσα που μιλάει στην ψυχή των ανθρώπων και ενώνει τους λαούς με διαφορετικούς πολιτισμούς, αλλά και διατηρεί ταυτόχρονα την εθνική αυθυποστασία του κάθε λαού, της κάθε φυλής.
Φυσικά δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η τέχνη δείχνει την ακμή και την πρόοδο μιας κοινωνίας, αφού καταμαρτυρά την άνθιση της συγκεκριμένης κοινωνίας τη δεδομένη χρονική στιγμή. Γι’ αυτό ας αποδείξουμε στον εαυτό μας πως παραμείναμε άνθρωποι με παιδεία και υψηλά ιδανικά!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου